Hoogwaardige melk uit gezonde uiers van hoogproductieve en duurzame koeien, dat is precies wat melkveehouders overal ter wereld willen. De uiergezondheid speelt daarbij een essentiële rol, niet alleen op het gebied van diergezondheid en -welzijn, maar ook met betrekking tot de rentabiliteit. Het is een diepgaand thema met veel kleine puzzelstukjes, die het grote totaalbeeld samenstellen.
JACQUES BERNARD, CHRISTINE MASSFELLER
De economische schade die door uieraandoeningen ontstaat, is gigantisch. Diagnose en behandeling, medicijnen, minder melk, minder melkgeld, mogelijke laboratorium- en onderzoekskosten, het verlies van dieren alsmede onvrijwillige afvoer van dieren. Dat zijn allemaal kostenposten die snel kunnen leiden tot grote, financiële gaten in de bedrijfskassa’s. Volgens een analyse van Phibro-Animal Health Corporation zijn de kosten voor een gemiddelde mastitis €300,-. Daarbij komen nog de latere gevolgen, zoals stofwisselings- of vruchtbaarheidsproblemen, waarmee zieke koeien aansluitend aan een uieraandoening kampen. Verschillende dieren zijn genetisch bepaald gevoeliger voor celgetal en mastitisinfecties en reageren gevoeliger op milieu-omstandigheden. Meestal zijn echter meerdere dieren op een bedrijf betroffen, wat het kostenaspect verveelvoudigd en zodoende de veehouders niet alleen voor financiële, maar ook voor morele problemen zorgt.
IMMUNITEIT VERSTERKEN
De complexiteit van uiergezondheid komt doordat zoveel factoren er invloed op hebben, en doordat aan heel veel stelschroefjes gedraaid moet worden om een veestapel met gezonde uiers te krijgen. Dat betekent omgekeerd ook, dat slechts een klein probleem grote zorgen veroorzaakt op bedrijven, want niet altijd is de zwakke schakel in de ketting makkelijk te vinden. Dr. Arnout Dekker is afgestudeerd als veearts en voedingsdeskundige bij Phibro. In ons gesprek vertelt Dekker: ‘Het is eigenlijk jammer dat mastitis nog steeds zo’n grote rol speelt op de bedrijven. Voordat we echter oplossingen aan kunnen dragen, moeten we veel weten over de bedrijven en een goed overzicht maken van het totaalplaatje.‘ Een oplossingsaanzet van Phibro is om met het product OmniGen AF het immuunsysteem significant te versterken, zodat de dieren minder gevoelig zijn. Een dosering van 55 gram per koe per dag in het voer ondersteunt de functie van de afweerkrachten al in veelvoud. Vooral in stresssituaties, zoals rondom het kalven of bij hittestress, wordt het immuunsysteem van de koeien sterk uitgedaagd, waardoor het voeren van OmniGen AF in die fases volgens Dekker sterk is aan te bevelen. Op bedrijven komen het hele jaar door steeds weer stressfactoren voor, zoals bijvoorbeeld overbezetting, klauwverzorging of rantsoenwijzigingen. Daarom voeren de meeste klanten van Dekker het voedersupplement elke dag. ‘Uiteindelijk is het een kwestie van Return of Investment en het investeren in de gezondheid; de immuniteit van de koeien betaalt zich normaal gesproken altijd terug,‘ legt Dekker uit. Op veel bedrijven van zijn klanten kon hij afgelopen zomer waarnemen, dat de dieren met de consequenties van blauwtong redelijk goed overweg konden. ‘Het is geen middel tegen de ziekte, maar we weten dat blauwtong het immuunsysteem van de dieren voor grote uitdagingen stelt, waardoor een aanvullende ondersteuning een voordeel geeft,‘ verklaart Dekker. Voordat hij OmniGen AF aanbeveelt, wil Dekker er echter zeker van zijn dat het ook het gewenste effect geeft. Daarom analyseert hij op de bedrijven hoe de arbeidsprocessen verlopen en hoeveel aandacht het thema hygiëne krijgt. Daarnaast interesseert hij zich ervoor hoe de ligboxen en de melktechniek er uitzien en onderzoekt hij of de uieraandoeningen koespecifiek zijn of te maken hebben met de milieu-omstandigheden. ‘Het is altijd beter om te weten waartegen we moet vechten,‘ zegt hij lachend en sluit af met: ‘Het zijn vaak hele kleine dingen die op het eind een groot verschil maken voor de uiergezondheid.‘
DIAGNOSE EN CONTROLEREN
De melktechniek speelt in het proces van melkwinning net zo‘n belangrijke rol als de voeding. Daarom heeft de firma Milkrite Interpuls als missie gekozen om met innovatieve melktechniek de uiergezondheid te verbeteren. Het wellicht bekendste product van Milkrite is de driehoekige tepelvoering, die een gelijkmatige sluitbeweging mogelijk maakt en zodoende minder druk uitoefent op de speenpunten. Naast deze innovatie heeft Milkrite echter een groot assortiment producten rondom melktechniek, zoals bijvoorbeeld melkstellen, verzamelbekers, pulsators en meetinstrumenten. Een nieuwe ontwikkeling stond zowel op de UK Dairy Day als op de Space-show in het middelpunt van de belangstelling: het nieuwe MIPulse. ‘Bij MIPulse gaat het om een diagnose-instrument, dat de melkveehouders helpt om een hoge melkproductie in stand te houden en waarborgt dat de tepelvoeringen, pulsators en het vacuüm altijd optimaal functioneren,‘ vertelt Nathalie Stacey, marketingmanager van Milkrite. Door de permanente bewaking en vastlegging, worden onregelmatigheden snel erkend en worden fouten doorgegeven aan de melkveehouder, zodat ze zo snel mogelijk verholpen kunnen worden. De data kunnen op elk tijdstip via een smartphone of PC bekeken worden en het systeem is verenigbaar met alle gangbare melktechniek-fabrikanten ter wereld.
‘Investeren in de gezondheid en immuniteit van koeien, betaalt zich in de regel altijd terug.‘
SNEL HANDELEN
Naast voeding en techniek zijn er nog meer factoren om de uiergezondheid te verbeteren. Ysabel Jacobs van Ferme Jacobs en Tom Cull van Budjon Farms hebben hun ervaringen in de omgang met uieraandoeningen en hun preventie met ons gedeeld. ‘Allereerst moeten de basics kloppen, de koeien moeten altijd schoon en droog liggen. We proberen het personeel bij Budjon zo op te leiden, dat er geen verschillen zijn tussen wie melkt of de koeien verzorgt,‘ vertelt Tom, en vult aan dat sinds enkele jaren een aanvullend instrument help bij het in de gaten houden van de dieren, smaXtec. Daarbij gaat het om een bolus, die met hoge precisie gegevens omtrent de binnenlichaamstemperatuur, opgenomen waterhoeveelheid, drinkcycli, herkauwactiviteit en activiteit vastlegt. ‘Als bij een koe een alarm voor lichaamstemperatuur wordt aangegeven, bekijken we die nader om vast te stellen of het om een reactie van het immuunsysteem zou kunnen gaan. Dat heeft ons al diverse keren geholpen om mastitis 6-12 uur eerder te onderkennen, wat ons de gelegenheid geeft om onze standaardprocedure voor uieraandoeningen eerder in gang te zetten. Daardoor vergroten we de genezingskans en het dierenwelzijn met een veelvoud en een verder effect is, dat de inzet van antibiotica lager wordt,‘ preciseert Tom.
UIERKWALITEIT
Ysabel vertelt dat bij Ferme Jacobs met twee verschillende systemen gemolken wordt, een deel van het koppel staat op een grupstal en een deel wordt gemolken via een melkrobot. ‘Bij de robotkoeien gebruiken we een koppelmanagementprogramma van Lely om de dieren te monitoren. Als een koe opvalt voor celgetal of welbevinden, separeren we haar van de rest van het koppel, zodat een eventueel besmettingsgevaar kleiner wordt en we haar beter in de gaten kunnen houden en verzorgen.‘ Ook bij Jacobs staat de reductie van antibiotica-inzet bovenaan de prioriteitenlijst, daarom gebruiken ze voor preventie en genezing van uieraandoeningen onder andere de witte lotion van Udder Comfort. ‘We gebruiken Udder Comfort één tot twee dagen na het kalven, als de koeien dat nodig hebben. Daardoor wordt de doorbloeding bevorderd en wordt het uierweefsel soepeler. Bij onze showkoeien gebruiken we de lotion elke dag, omdat we ervan overtuigd zijn, dat het de uierkwaliteit en -gezondheid bevordert,‘ sluit Ysabel af.
